Հասրակագիտություն – Արշակ Ավետիսյան

Հավասարություն

Մեր երկրում, Հայաստանում վստահաբար կարող եմ ասել որ հավասարությունը հասարակության մեջ շատ քիչ է այստեղ իրար ծանոթ մարդիկ միշտ մեղմ ասած փորձում են իրար առաջ տանել պաշտոնը չարաշահելով օրինակ՝ զինծառայողին ազատել զինվորական որոշակի պարտականություններից և նմանատիպ շատ դեպքեր կան Հայաստանում որը փաստում է հասարակության անհավասարության մասին։ Իմ կարծիքով հասարակության մեջ անհավասարությունը և ճիշտ է և սխալ բայց հիմնականում ես հավասրության կողմնակից եմ իմ կարծիքով երկրի զարգացմանը աճին ավելի կնպաստի հավասարությունը, որովհետև չի լինի նախանձ հասարակությունում և այն մարդը որը տուժվել է անհավասարության պատճառով չի ձգտի իր նպատակին հասնել անարդար ճանապարհով և չի ձևավորվի թշնամություն ատելություն իրար հանդեպ։ Իսկ քիչ առաջ նշեցի անհավասարությունը նայև որոշ առումով ճիշտ է, եթե հասարակության մեջ լինի անհավասարությունը մարդը կսկսի ավելի շատ պաըքարել իր նպատակի համար և կառաջանա մրցակցություն որը նորից կնպաստի երկրի զարգացմանը բալց ոչ բոլորն են պայքարում իրենց նպատակի համար և լինում են դեպքեր որ մարդիկ հուսահատվում են և պակասում են երկրում լավ մասնագետները ու չի զարգանում երկիրը հիմնականում հուսահատությունները ավելի շատ են այդ պատճառով ես ավելի շատ նախնտրում եմ հավասարությունը։

Եզդիներ, Ասորիներ, Մոլոկաներ

1.Գրել նմանությունները և տարբերությունները Ասորիների և հայերի մինչև

Ասորիների նմանությունները կրոն, արտաքին տեսք, քրիստոնյա հավատքի համար ցեղասպանության ենթարկվել ու հայերին նմանել աշխարհով մեկեն սփրվել։

Տարբերություն ունեն իրենց խոհանոցը ունեն իրենց ավանդական հագուստները ունեն իրենց ժողովրդական պարերը և ժողովրդական երգերը։

2. Գրել նմանությունները և տարբերությունները եղդիների և հայերի մինչև։

Եզդիներ և հայերի տարբերությունները շատ են օրինակ լեզուն, ծեսերը, կրոնը և նրանք չունեն պետականություն։

3. Գրել նմանությունները և տարբերությունները մոլոկոների և հայերի մինև

Տարբերություն նրանց մոտ ամեւսնալուծություները արգելվում են նրանք չեն կարող դիտել հեռուստացույց, աղջիկները եր դառնում են 18 տարեկան պետք է անպայման կապեն գլխաշոր

Չարլի Չապլինի նամակը իր դստերը

Դստրիկս, hիմա գիշեր է: Ծննդյան գիշեր: Իմ փոքրիկ ամրոցի բոլոր անզեն պահապանները քնել են: Քնած են և եղբայրդ ու քույրդ: Նույնիսկ մայրդ արդեն քնել է: Ես քիչ մնաց արթնացնեի այդ նիրհող թռչնակներին` մինչև կհասնեի իմ այս աղոտ լուսավորված սենյակը:

Ինչքան հեռու եմ քեզանից, բայց թող կուրանան աչքերս, թե քո պատկերը, թեկուզ մի ակնթարթ, հեռանում է աչքիս առաջից: Նա այնտեղ է, իմ սեղանին, այստեղ` սրտիս մեջ: Այդտեղ, հեքիաթային Փարզում, դու պարում ես փառահեղ թատրոնի բեմահարթակի վրա, Ելիսեյան դաշտերում: Ես դա լավ գիտեմ, և ինձ թվում է, գիշերվա այս լռության մեջ լսում եմ քո քայլերը, տեսնում եմ քո աչքերը, որ փայլում են ինչպես աստղերը ձմեռային գիշերում: Ես լսել եմ, որ դու այդ տոնական ու շողշողուն ներկայացման մեջ կատարում ես դերը պարսկական գեղեցկուհու, որը գերված է թաթարական խանից: Գեղեցկուհի՛ եղիր և պարիր, ա՛ստղ եղիր և փայլիր, բայց եթե հանդիսատեսի ցնծությունն ու շնորհակալության խոսքերն արբեցնեն քեզ, եթե գլուխդ պտույտ գա քեզ ընծայված ծաղիկների բույրից, ապա քաշվիր մի անկյուն և կարդա իմ նամակը, ունկնդիր եղիր հորդ ձայնին.

Ես քո հայրն եմ, Ջերալդինա:

Ես`Չարլին, Չարլի Չապլինը:

Գիտե՞ս, թե քանի գիշերներ եմ անցկացրել քո մահճակալի մոտ, երբ դու փոքր էիր. քեզ հեքիաթներ էի պատմում և՛ քնած գեղեցկուհու, և՛ մշտարթուն վիշապի մասին…Իսկ երբ քունը իջնում էր իմ ծերացող աչքերին, ես ծիծաղում էի նրա վրա ու ասում. «Հեռացի՛ր, իմ քունը իմ աղջկա երազանքներն են»: Ես տեսնում էի քո այդ երազանքները, Ջերալդինա, տեսնում էի քո ապագան, քո այսօրը. Ես տեսնում էի բեմահարթակի վրա խաղացող մի աղջկա, երկնքում ճախրող մի փերու: Լսում էի, ինչպես մարդիկ ասում են. «Տեսնու՞մ եք այս օրիորդին: Սա այն ծեր ծաղրածուի աղջիկն է: Հիշու՞մ եք ինչ էր նրա անունը` Չարլի»:

Այսօր հերթը քոնն է: Պարի՛ր: Ես պարում էի լայն պատառոտված անդրավարտիքով, իսկ դու պարում ես արքայադստեր մետաքսյա հագուստով: Այդ պարերն ու ծափահարությունների որոտը քեզ երկինք կհանեն: Բարձրացի՛ր: Բարձրացիր այնտեղ, աղջիկս, բայց և վերադարձիր երկիր, դու պետք է տեսնես, ինչպես են ապրում մարդիկ, ինչպես են ապրում այն ծայրամասերի փողոցի պարուհիները. Նրանք պարում են ցրտից և սովից դողալով: Ես այնպիսին եմ եղել, ինչպիսին նրանք են, Ջերալդինա: Այն գիշերները, այն կախարդական գիշերները, երբ դու քնում էիր` օրորվելով իմ հեքիաթներից, ես չէի քնում. Ես նայում էի քո դեմքին, լսում էի քո սրտի զարկերը և ինձ հարց էի տալիս. «Չարլի, միթե՞ այս փիսիկը կճանաչի քեզ երբևէ»: Դու ինձ չես ճանաչում Ջերալդինա…ես շատ հեքիաթներ եմ պատմել քեզ այն երկար գիշերներին, բայց իմը, իմ հեքիաթը` չեմ պատմել: Իսկ դա նույպես հետաքրքիր է: Հեքիաթ` քաղցած ծաղրածուի մասին, որ պարում ու երգում էր Լոնդոնի աղքատ թաղամասերում, իսկ ապա…ողորմածություն հայցում…

Ահա նա իմ, հեքիաթը: Ես գիտեմ ինչ բան է սովը, ինչ է անօթևան լինելը: Դեռ ավելին` ես ճաշակել եմ ստորացնող մորմոքը այն թափառական ծաղրածուի, որի կրծքի տակ փոթորկվում է հպարտության մի ամբողջ օվկիանոս և այդ հպարտությունը մեռցնում էին նետած դրամները…և չնայած այդ ամենին ես ապրում եմ, իսկ ապրողների մասին սովորաբար քիչ է խոսվում:

Ավելի լավ է խոսենք քո մասին:

Քո անվանը, Ջերալդինա, հետևում է իմը` Չապլին: Այդ անունով ես ավելի քան քառասուն տարի ծիծաղեցրել եմ մարդկանց: Բայց ես ավելի լաց եմ եղել, քան նրանք ծիծաղել են: Ջերալդինա, այն աշխարհում, որտեղ ապրում ես դու, միայն պարերն ու երաժշտությունը չէ, որ գոյություն ունեն…Կեսգիշերին, երբ դու դուրս ես գալիս մեծ դահլիճից, կարող ես մոռանալ քո հարուստ երկրպագուներին, բայց մի՛ մոռանա այն տաքսու վարարդին, որը քեզ տուն է տանում, հարցրու նրա կնոջ մասին…Եվ եթե նա հղի է, եթե նրանք փող չունեն երեխայի համար շապիկներ գնելու, փող դիր նրա ձեռքը: Ես կարգադրել եմ, որպսզի բանկում վճարեն քո այդօրինակ ծախսերը: Իսկ ինչ մնում է մյուսներին, դու նրանց վճարիր ճիշտ հաշվով: Ժամանակ առ ժամանակ օգտվիր մետրոյից, կամ շրջիր ավտոբուսով և շատ ավելի հաճախ քայլիր ոտքով, դիտիր քաղաքը: Զննի՛ր մարդկանց, նայիր այրիներին և որբերին և գոնե օրը մեկ անգամ ասա ինքդ քեզ. «Ես այնպիսին եմ, ինչպիսին նրանք են»: Այո, դու հենց այդպիսին ես, ինչպիսին նրանք են, դստրիկս: Եվ նույնիս ավելի պակաս: Արվեստը, նախքան մարդուն թևեր տալը, որպեսի նա կարողանա ճախրել ամպերից վեր, սովորաբար կտրում է նրա ոտքերը: Եվ, եթե գա այն պահը, երբ դու քեզ վեր կզգաս հասարակությունից, անմիջապես թո՛ղ բեմը: Նստիր առաջին իսկ պատահած տաքսին և գնա Փարիզի արվարձանները: Դրանք ինձ շատ լավ ծանոթ են: Դու այնտեղ կտեսնես շատ պարուհիների, այնպիսիններին, ինչպիսին դու ես, նույնիսկ ավելի գեղեցիկները, ավելի նազելիները, ավելի հպարտները, քան դու ես: Քո թատրոնի լուսարձակների կուրացուցիչ լույսերը այնտեղ չկան: Նրանց լուսարձակը լուսինն է:

Նայի՛ր, ուշադի՛ր նայիր: Չի՞ Թվում քեզ արդյոք, որ նրանք քեզանից ավելի լավ են պարում: Խոստովանի՛ր, խոստովանի՛ր, աղջիկս: Միշտ էլ կգտնվի մեկը, որ քեզանից լավ կպարի և քեզանից լավ կխաղա: Եվ հիշիր, Չարլիի ընտանիքում չի եղել այնքան անտաշ մեկը, որ հայհոյեր կառապանին կամ ծաղրեր Սենայի ափին նստած աղքատին:

Ես պիտի մեռնեմ, բայց դու պիտի ապրես… Ես ուզում եմ, որ դու երբեք չիմանայիր ինչ բան է աղքատությունը:

Այս նամակի հետ քեզ ուղարկում եմ չլրացված դրամական չեկ, որպեսզի դու կարողանաս ծախսել այնքան, որքան ցանկանում ես: Բայց երբ ծախսես երկու ֆրանկ, մի՛ մոռացիր հիշեցնել քեզ, որ երորդը քոնը չէ, նա պետք է պատկանի այն անծանոթին, որն ունի դրա կարիքը: Իսկ դու հեշտությամբ կգտնես այդպիսի մեկին: Ես քեզ հետ խոսում եմ փողի մասին, որովհետև գիտեմ նրա դիվային ուժը: Գիտես, ես շատ ժամանակ եմ անցկացրել կրկեսում և միշտ երկյուղ եմ զգացել լարախաղացների համար: Բայց պետք է քեզ, աղջիկս, ասեմ մի ճշմարտություն: Մարդիկ գետնի վրա ավելի՛ անհաստատ են, քան լարախաղացները՝ երերուն լարի վրա: Գուցե կարող է պատահել այս երեկո քեզ կուրացնի մի թանկագին ադամանդի փայլը, հենց դա էլ կլինի քո անհուսալի պարանը, և քո անկումն անխուսափելի է: Կարող է պատահել մի գեղեցիկ օր գերվես ինչ-որ արքայազնի գեղեցկությամբ, այդ պահին դու կդառնաս մի անփորձ լարախաղաց, իսկ անփորձները միշտ ընկնում են: Մի վաճառիր սիրտդ ոսկով ու զարդարանքներով, գիտցիր, որ ամենամեծ ադամանդը արևն է: Բարեբախտաբար նա լուսավորում է բոլորին: Եվ երբ, մի գեղեցիկ օր, սիրահարվես մեկն ու մեկին, ապա նվիրվիր նրան մինչև վերջ: Ես ասել եմ մորդ, որպեսզի նա այդ մասին գրի քեզ: Նա սերը ավելի լավ գիտի քան ես, նրան ավելի վայել է խոսել այդ մասին…

Քո աշխատանքը շատ ծանր է, ես գիտեմ, քո մարմինը ծածկված է մի կտոր մետաքսով: Հանուն արվեստի կարելի է հայտնվել բեմի վրա նաև մերկ, բայց այնտեղից պետք է վեռադառնալ հագնված և մաքրված: Ոչինչ և ոչ ոք այս աշխարհում արժանի չէ այն բանին, որպեսզի տեսնի աղջկա նույնիսկ ոտքերի եղունգները: Մերկությունը մեր ժամանակի ախտն է: Ես ծեր եմ, և իմ խոսքերը, հնարավոր է, ծիծաղելի են հնչում: Բայց, իմ կարծիքով, քո մերկ մարմինը պետք է պատկանի նրան, ով կսիրի քո մերկ հոգին: Սարսափելի ոչինչ չկա, եթե քո համոզմունքները այս հարցում տասնյակ տարիների վաղեմություն ունենան, եթե այն պատկանի անցած ժամանակին: Մ՛ի վախեցիր, այդ տասնյակ տարիները չեն ծերացնի քեզ, բայց ինչ էլ ուզում է լինի, ես ցանկանում եմ , որ դու լինես վերջինը նրանցից, ովքեր կդառնան տկլորների կղզու հպատակը:

Ես գիտեմ, որ հայրերի և որդիների միջև գնում է հավերժական մենամարտ: Ինձ հետ, իմ մտքերի հետ կռվիր, աղջիկս: Ես չեմ սիրում հնազանդ երեխաներ, և քանի դեռ աչքերիցս արցունքներ չեն կաթել այս տողերի վրա, ուզում եմ հավատալ, ծննդյան այս գիշերը հրաշալիքների գիշեր է: Ես կցանկանայի, որպեսզի հրաշք կատարվեր, որ դու իսկապես հասկանայիր այն բոլորը, ինչ ցանկացա ասել քեզ:

Չարլին արդեն ծերացել է Ջերալդինա: Վաղ թե ուշ բեմական սպիտակ մետաքստի փոխարեն ստիպված պիտի լինես սև զգեստ հագնել, որպեսզի գաս իմ գերեզմանին: Այժմ ես չեմ ուզում վշտացնել քեզ: Միայն ժամանակ առ ժամանակ նայիր հայելուն, այնտեղ դու ինձ կտեսնես: Քո երակներով իմ արյունն է հոսում: Նույնիսկ այն ժամանակ, երբ արյունը կսառչի իմ երակներում, ես կուզենայի, որ դու չմոռանաս հորդ` Չարլիին:

Ես չեմ եղել հրեշտակ, բայց որքան կարողացել եմ` ձգտել եմ լինել մարդ:

Փորձիր և դու:

Համբուրում եմ քեզ:

Չարլի:

Վստահություն

Այս դասի օգնությամբ սովորողը՝
կհասկանա, թե ինչ է վստահությունը
կկարողանա թվարկել ու մեկնաբանել վստահության տեսակները
կկարևորի վստահության դերը հասարակական ու տնտեսական
հարաբերություններում
կտեսնի օրինակներ, երբ վստահությունը նպաստել է պետության տնտեսության
զարգացմանը

Ողջույն:
Ինչպես պայմանավորվել էինք՝ այսօր կխոսենք վստահության մասին: Քո
կյանքում, անշուշտ, կան մարդիկ, որոնց վստահում ես, քննարկում նրանց հետ քեզ
հուզող հարցերը, պատմում քեզ հետ պատահած իրադարձությունները: Քեզ համար
ամենավստահելի մարդիկ, գուցե, ծնողներդ են, քույրդ կամ եղբայրդ կամ մոտ
ընկերդ: Նրանք երևի գիտեն քո մասին ամեն ինչ կամ գրեթե ամեն ինչ: Սակայն բացի
քո ամենամոտ մարդկանցից, դու կամա-ակամա վստահում ես նաև այլ մարդկանց:
Եթե առավոտյան ավտոբուսով ես գնում դպրոց, դու վստահում ես վարորդին և
ակնկալում, որ նա քեզ ապահով տեղ կհասցնի: Երբ գնում ես վարսավիրանոց,
վստահություն ունես, որ վարսավիրը կկտրի մազերդ հենց այնքան, ինչքան ուզել ես,
և առանց քեզ նախազգուշացնելու չի սափրի դրանք: Մենք վստահում ենք
բժիշկներին, երբ դիմում ենք նրանց մեր առողջության հետ կապված խնդիրներով,
վստահում ենք վաճառողին, երբ նա պնդում է, որ մթերքը թարմ է, վստահում ենք այն
շենքի բնակիչներին, որի պատի տակով անցնում ենք՝ ակնկալելով, որ մեր գլխին
դույլով ջուր չեն լցնի, վստահությամբ ենք նստում մետրո՝ ակնկալելով, որ այնտեղ
ահաբեկիչ չի լինի: Իհարկե՝ լինում են դեպքեր, երբ մեր վստահությունը չի
արդարացվում. բժիշկը կարող է լինել ոչ բարխիղճ, վաճառողը կարող է ստել,
ավտոբուսի վարորդը կարող է վարել անսթափ վիճակում կամ գերազանցել
արագությունը՝ վնասելով մեզ, իսկ մետրոյում ռումբեր, այնուամենայնիվ, պայթում
են: Ցավոք՝ մեր վստահությունը կարող են չարդարացնել նաև մեր ամենամտերիմ
մարդիկ. այդ դեպքում մենք մեզ դավաճանված կզգանք: Բայց չնայած նրան, որ
մարդկանց հանդեպ մեր վստահությունը երբեմն կամ գուցե շատ հաճախ չի
արդարացնում իրեն, մենք չենք դադարում վստահել: Գուցե դառնում ենք ավելի
զգուշավոր, կամ, ինչպես ասացվածքն է հորդորում, վստահում ենք, բայց ստուգում
ենք, սակայն ամբողջովին չենք հրաժարվում վստահությունից, քանզի ապրել առանց
վստահության պարզապես անհնար է: Անկախ ամեն ինչից մենք շարունակելու ենք
ավտոբուս նստել, դիմելու ենք բժշկի, անցնելու ենք շենքերի պատերի տակով և եթե
դադարենք վստահել մարդկանց, կստացվի, որ ամեն պահ սպասում ենք մի որևէ վատ
բանի, ինչ-որ փորձանքի, իսկ, համաձայնիր, այդպես տագնապով ապրելն ամենևին
հաճելի չէ:
Եվ ուրեմն՝ վստահությունը չափազանց կարևոր արժեք է, որն օգնում է մեզ
ապրել հասարակության մեջ, վստահության շնորհիվ հասարակության մեջ տիրում է
փոխօգնության մթնոլորտ:
Այժմ փորձենք մանրամասնել վստահություն հասկացությունը,
առանձնացնենք վստահության տեսակները և պարզենք այս արժեքի կարևորության
ատիճանը:
Վստահությունը համոզվածություն է այլ մարդու բարեխղճության,
անկեղծության, դրական մղումների մեջ և այդ համոզվածության վրա հիմնված բաց
ու դրական փոխհարաբերություն այդ մարդու հետ: Վստահությունը ապահովում է
մարդկանց գործողությունների որոշակի կանխատեսելիություն: Եթե վերադառնանք
վերը բերված օրինակներին, հեշտորեն կհասկանանք կանխատեսելիություն ասվածը:
Այսպես՝ եթե ես վստահում եմ վարորդին, ապա նրա վարքն ինձ համար
կանխատեսելի է. ասել է թե՝ ես համոզված եմ, որ առավոտյան ութին նրա ավտոբուսը
կլինի կանգառում, և ես չեմ ուշանա դասից: Վստահությունն առաջանում է այն
ժամանակ, երբ մենք փորձով համոզվում ենք, որ տվյալ անձը արդարացնում է մեր
սպասելիքները: Այսինքն՝ վարորդը դառնում է մեզ համար կանխատեսելի ու
վստահելի, եթե նա, օրինակ, մեկ ամիս շարունակ գալիս է ճիշտ ժամը ութին: Իսկ եթե
նա մի օր կանգառում լիներ ութին, մյուս օրը՝ տասին, երրորդ օրը՝ ընդհանրապես
չգար, մենք չէինք վստահի նրան: Այստեղից կարելի է բխեցնել, որ վստահությունն
ուղղված է վստահելի մարդուն: Իսկ վստահելի համարվում այն մարդը, ով
սովորաբար պատասխանատու է, բարեխղճորեն է կատարում իր գործը, դրական
տրամադրվածություն ունի մեր հանդեպ: Մյուս կողմից՝ մարդիկ դառնում են
վստահելի, երբ մյուսները վստահում են իրենց:
Վստահությունը նշանակում է նաև երաշխիքների բացակայություն: Երբ ես 100
տոկոսով գիտեմ, թե տվյալ մարդն ինչպես է վարվելու այս կամ այն իրավիճակում, ես
կարիք չունեմ վստահելու այդ մարդուն: Վստահությունը անհրաժեշտ է, երբ ես
չունեմ բացարձակ հավաստի տեղեկատվություն, չունեմ երաշխիքներ:
Վստահությունը համոզվածություն չէ, ընդհակառակը, երբ վստահում ես, միշտ ռիսկի
ես դիմում, քանզի գիտես, որ քո վստահությունը կարող է չարդարացվել: Եվ
վստահությունը կարևոր է հենց այնքանով, որ գրեթե երբեք հնարավոր չէ 100
տոկոսով իմանալ, թե ով ինչպես կվարվի: Մենք նման համոզվածություն չունենք
նույնիսկ ինքներս մեր հանդեպ:
Կարելի է առանձնացնել վստահության մի քանի տեսակ.

Մենք կարող ենք վստահել ինքներս մեզ: Վստահության այս տեսակը կոչվում է
ինքնավստահություն: Ինքնավստահությունը որոշակի համոզվածություն է մեր
սեփական կարողությունների, գիտելիքների, ուժերի հանդեպ: Սա շատ
կարևոր հատկանիշ է մարդու համար, քանզի օգնում է առավելագույնս
օգտագործել մեր կարողությունները: Իհարկե՝ ցանկալի է, որ
ինքնավստահությունը լինի հիմնավորված:
Վստահություն անձնական հարաբերություններում: Վստահության այդ
տեսակը տարածվում է մեզ համար թանկ, կարևոր, մտերիմ մարդկանց վրա:
Թե՛ այդպիսի մարդկանց թիվը, և թե՛ նրանց վստահելու աստիճանը կախված է
յուրաքանչյուրիս անձնական որոշումից:
Վստահություն գործնական հարաբերություններում: Մեր քննարկած
օրինակներում վարորդի, բժշկի, վարսավիրի հետ մենք չունենք անձնական
հարաբերություններ, մենք վստահում ենք նրանց հենց որպես վարորդ, բժիշկ
կամ վարսավիր, այսինքն՝ մեր վստահությունն ուղղված է ոչ թե նրանց անձին,
այլ նրանց կատարած գործին: Գործնական վստահությունն ունի նաև ավելի
բարձր մակարդակ: Այն խիստ անհրաժեշտ է տնտեսական ոլորտում: Բայց
դրա մասին կխոսենք մի փոքր ավելի ուշ:
Կա նաև վստահություն հանրային ու մասնավոր հաստատությունների
նկատմամբ: Օրինակ՝ մենք կարող ենք վստահել որևէ կոնկրետ հիվանդանոցի,
կամ որևէ կոնկրետ լրատվական կայքի: Վստահությունը կարող է մղել մեզ
օգտվել հենց տվյալ խանութի, տվյալ բջջային օպերատորի, տվյալ
տուրիստական կազմակերպության կամ բանկի ծառայություններից:
Վստահություն պետության և պետական կառույցների նկատմամբ: Սա
վստահության թերևս ամենախոցելի տեսակն է, որը շատ ավելի մեծ
դժվարությամբ է ձեռք բերվում: Վստահության այս տեսակի առկայությունը,
սակայն, կարևոր է: Կարևոր է վստահել ոստիկանությանը, դատարանին,
ուսումնական հաստատություններին, հրշեջ ծառայությանը, շատ ավելի
կարևոր է վստահություն ունենալ պետության ղեկավար մարմինների
նկատմամբ: ՀՀ-ում իշխանության հանդեպ վստահության մակարդակը շատ
ցածր է, ինչը հիմնականում պայմանավորված է վստահության
չարդարացվածությամբ:
Իսկ դու ո՞ւմ ես ավելի շատ վստահում:
ա/ ընտանիքիդ անդամներին,
բ/ հարևաններիդ,
գ/ համադասարանցիներիդ,
դ/ ընկերներիդ,
ե/ անծանոթներին:
Ամերիկացի փիլիսոփա, քաղաքագետ Ֆրենսիս Ֆուկույաման կարևորում է այն
հարցը, որին քիչ առաջ պատասխանեցիր: Ավելին՝ նա ուղիղ կապ է տեսնում երկրի
տնտեսական զարգացվածության և վստահության տարածման շառավիղի միջև: Ըստ
նրա՝ տնտեսապես զարգանում են այն պետությունները, որտեղ մարդկանց
վստահությունը չի սահմանափակվում իրենց ընտանիքի անդամներով ու մոտ
ընկերներով: Ֆուկույաման հետազոտում է մի շարք երկրների փորձը և ցույց տալիս
վստահության և տնտեսական զարգացման կապը: Օրինակ՝ Չինաստանում
գործնական վստահության մակարդակը շատ ցածր է: Մարդիկ որպես կանոն չեն
վստահում նրանց, ում հետ չունեն ազգակցական կապ: Սրանով պայմանավորված՝
Չինաստանում ձեռնարկատիրության մեջ գերակշռող դեր ունի ընտանեկան բիզնեսը:
Ի տարբերություն Չինաստանի՝ ԱՄՆ-ում և Ճապոնիայում բիզնեսը դուրս է գալիս
ընտանիքի շրջանակներից, ինչն էլ հաճախ պայմանավորում է այդ բիզնեսի
հաջողվածությունն ու երկարակեցությունը: Բանն այն է, որ երբ բիզնեսը
ղեկավարվում է բացառապես ընտանիքի անդամների կողմից, մարդիկ իրենց զգում
են ավելի ապահով, բայց ապահովվածության այդ զգացումը ոչ միշտ է նպաստում
հաջող բիզնես ունենալուն: Որպես կանոն՝ միևնույն ընտանիքի բոլոր անդամները
չունեն նույն հետաքրքրությունները. նրանցից ոմանք հնարավոր է բոլորովին
չհետաքրքրվեն ձեռնարկատիրությամբ, այլ ցանկանան զբաղվել, ասենք, արվեստով,
գիտությամբ, սպորտով և այլն: Եթե ընտանիքում բոլորը չէ, որ ուզում են զբաղվել
բիզնեսով, սակայն զբաղվում են, որովհետև այդպես է ուզում ընտանիքի հայրը,
ընտանեկան բիզնեսում առաջանում է պրոֆեսիոնալության պակաս: Բացի այդ՝ այս
բիզնեսները համեմատաբար կարճ կյանք են ունենում: Չինաստանում ընտանիքի հոր
մահից հետո նրա ունեցվածքը, այդ թվում նրա ղեկավարած բիզնեսը,
հավասարապես բաժանվում է նրա զավակների միջև: Մի դեպքում զավակներից մեկը
մյուսների համաձայնությամբ սկսում է գլխավորել բիզնեսը, մյուսներն էլ առաջվա
նման ստիպված օգնում են նրան: Ավելի հաճախ բոլոր զավակները շարունակում են
զբաղվել բիզնեսով, նրանց՝ նախկինում ընդհանուր գործում այժմ առաջանում է
անառողջ մրցակցություն, ամեն մեկը փորձում է առաջ տանել իր գաղափարները,
իսկ արդյուքնում ընդհանուր գործը տուժում է: Երբ արդեն գալիս է թոռների
ժամանակ, այդ բիզնեսը սովորաբար մահանում է: Իհարկե, կան հաջողված
ընտանեկան բիզնեսներ, երբ ընտանիքի բոլոր անդամները նվիրված են գործին,
սակայն, ըստ Ֆուկույամայի, ավելի հաճախ գործ ունենք ձախողումների հետ: Ի
տարբերություն Չինաստանի՝ ԱՄՆ-ում, Ճապոնիայում բիզնեսների
սեփականատերերը չեն ղեկավարում դրանք, այլ վարձում են հատուկ
մասնագիտացում ունեցող գործադիր տնօրեններ, կառավարիչներ և նրանց
վստահում ողջ գործընթացը: Արդյունքում ունենում ենք պրոֆեսիոնալության բարձր
մակարդակ, շահագրգռվածություն. նույնիսկ սեփականատիրոջ մահից հետո
բիզնեսը չի մասնատվում, այլ շարունակում է ղեկավարվել մասնագետի կողմից,
պարզապես եկամուտները արդեն մի քանի մասին են բաժանվում: Բիզնեսը դառնում
է խոշոր բիզնես, իսկ Ֆուկույաման տնտեսական զարգացվածության մակարդակը
կապում է հենց խոշոր բիզնեսի տարածվածության հետ: ԱՄՆ-ի ու Ճապոնիայի
տնտեսական բարձր ցուցանիշների հիմքում, այսպիսով, այլ, անծանոթ մարդկանց
հանդեպ գործնական վստահությունն է:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, մեր հասարակության մեջ էլ գերիշխում է
վստահության պակասը: Մենք բավականին վստահող ենք առօրյա մակարդակում:
Օրիանակ՝ գուցե նկատել ես, որ մենք՝ հայաստանցիներս, հաճախ, հատկապես՝
ամռանը, տան դուռը չենք փակում, մեր տան բանալին անհրաժեշտության դեպքում
տալիս ենք հարևանին, երբեմն անծանոթ մարդկանց միջոցով կարևոր իրեր ենք
ուղարկում արտասահմանում ապրող մեր մտերիմներին, սակայն լուրջ
նախաձեռնություններում, գործնական հարաբերություններում խուսափում ենք
անծանոթ մարդկանց հետ համագործակցելուց, ուստի Ֆուկույամայի տեսության
համաձայն, դեռ պատրաստ չենք խոշոր բիզնեսներով առաջ մղելու մեր երկրի
տնտեսությունը:
Այսպիսով՝ խոսեցինք վստահության մասին: Տարանջատեցինք վստահության
տեսակները, տեսանք վստահելու առավելություններն ու թերությունները,
պարզեցինք, որ վստահությունը շատ կարևոր է հասարակության մեջ ապրելու,
ինչպես նաև տնտեսապես զարգացած պետություն ունենալու համար: Որպես
ամփոփում նշենք, որ այսօր վստահությանը հատկացվող չափազանց մեծ դերը
պայմանավորված է նաև նրանով, որ չնայած վստահության կարևորությանը, մարդիկ
գնալով ավելի քիչ են վստահում, իսկ աշխարհն էլ դառնում է ավելի անվստահելի:
Համոզված եմ, որ յուրաքանչյուրիդ, հատկապես ավելի փոքր տարիքում, տանը
հորդորել են չխոսել անծանոթների հետ, նրանցից ոչինչ չվերցնել: Սա շատ կարևոր
նախազգուշական քայլ է ծնողների կողմից, քանզի յուրաքանչյուրս նախևառաջ
առաջնորդվում ենք մեր և մեր երեխաներին պաշտպանելու բնազդով: Ամեն
պարագայում, թե վստահելիս, և թե զգուշանալիս չարժե ընկնել
ծայրահեղությունների մեջ՝ միշտ հիշելով որ մենք, ուզենք, թե ոչ, առնչվում ենք այլ
մարդկանց հետ, և չնայած, որ ոչ բոլոր մարդիկ ունեն մեզ հետ կապված դրական ու
բարի շարժառիթներ, մենք չենք կարող ոչ մեկին չվստահել:
Հուսամ, որ այսօր վստահեցիր այն ամենին, ինչ կարդացիր այստեղ:
Առայժմ: